Escalatie bij je kind herkennen: zo breng je de rust weer terug
Een zucht. Een boze blik. Gespannen schouders. Escalatie bij kinderen begint vaak klein, haast ongemerkt. Maar als je die signalen niet op tijd oppikt, kan de spanning snel oplopen — tot een driftbui of heftige uitbarsting.
En dan? Is de rust ver te zoeken.
In deze blog ontdek je hoe je de escalatieladder bij kinderen en tieners herkent, én hoe je op elke fase kunt inspelen. Zodat jij leert om niet te blussen, maar te voorkomen. En je kind — jong of puber — mag leren wat het nodig heeft om weer tot rust te komen.
Wat is de escalatieladder?
De escalatieladder is een hulpmiddel dat laat zien hoe emoties en conflicten zich opbouwen in fasen. Oorspronkelijk veel gebruikt in het onderwijs, maar ook voor ouders en begeleiders een waardevolle tool.
Zodra je herkent waar je kind of tiener zich op de ladder bevindt, kun je de juiste ondersteuning bieden — afgestemd op wat op dát moment werkt.
De ladder kent drie hoofdfasen:
Fase 1 – Rationele fase (win-win)
Je kind is gefrustreerd, maar aanspreekbaar. Er is ruimte voor overleg, humor, afleiding. Signalen bij kinderen: mopperen, zuchten, fysieke onrust Signalen bij tieners: sarcasme, scherpe opmerkingen, afwijzende houding
Wat helpt:
Benoem wat je ziet (“Je lijkt gespannen. Klopt dat?”)
Geef keuzevrijheid of autonomie
Gebruik lichtheid of humor om te ontladen
Fase 2 – Emotionele fase (win-verlies)
De emoties nemen de overhand. Redelijkheid verdwijnt. Je kind voelt zich niet gehoord of begrepen. Signalen bij kinderen: huilen, boosheid, weglopen Signalen bij tieners: stil worden, deuren dichtslaan, afwijzing of passieve agressie
Wat helpt:
Blijf zélf rustig
Vermijd uitleg of correctie
Zeg weinig, maar liefdevol: “Ik ben hier. Je mag boos zijn.”
Laat de ander weten dat je beschikbaar bent zonder te duwen
Fase 3 – Vechtfase (verlies-verlies)
Je kind is compleet overstuur. Er is geen ruimte meer voor redenering — de ontlading is alles. Signalen bij kinderen: schreeuwen, gooien, slaan Signalen bij tieners: zich totaal afsluiten, blokkeren of juist explosief reageren
Wat helpt:
Zorg voor fysieke én emotionele veiligheid
Stel geen eisen, blijf nabij
Laat de storm uitrazen zonder te oordelen
Herstel pas ná de uitbarsting door nabijheid en erkenning
Samen werken aan rust en inzicht
Wat een kind of tiener nodig heeft is niet altijd makkelijk te raden — maar wel te oefenen. Op rustige momenten kun je samen bespreken: “Wat gebeurt er als jij boos wordt? Wat helpt dan?”
Wat je kunt doen:
Maak samen een emotiethermometer of visuele escalatieladder
Gebruik kleuren, plaatjes of metaforen die je kind aanspreken
Geef woorden aan gevoelens: “Je bent niet lastig — je hebt het lastig.”
Zo leert je kind zichzelf beter begrijpen. En jij leert de signalen herkennen vóórdat het escaleert.
Hoe reageer je op escalatie bij kinderen en tieners?
🔹 Fase 1: Rationele fase
Signalen: zuchten, mopperen, spanning in het lichaam Wat werkt:
Benoem wat je ziet: “Je lijkt geïrriteerd. Klopt dat?”
Geef keuzevrijheid: “Wil je eerst je schoenen aan of je jas?”
Gebruik humor of afleiding, maar vergeet ook niet dat het er soms gewoon mag zijn.
🔹 Fase 2: Emotionele fase
Signalen: stemverheffing, huilen, boos kijken, weglopen Wat werkt:
Blijf zelf kalm
Zeg weinig, maar liefdevol: “Ik ben hier. Je mag boos zijn.”
Geen uitleg of correctie — alleen aanwezigheid
🔹 Fase 3: Vechtfase
Signalen: schreeuwen, slaan, gooien, volledig overstuur Wat werkt:
Zorg voor veiligheid (voor je kind en jezelf)
Blijf nabij, maar zonder eisen
Laat de storm uitrazen en verbind ná de uitbarsting
Je kind is niet lastig — het heeft het lastig. En jij hoeft het niet perfect te doen. Alleen bewust. Elke keer dat jij een trede lager blijft op de ladder, help je je kind om ook weer af te dalen.
Hoe je dit samen kunt oefenen
Maak samen een emotiethermometer of escalatieladder met kleuren of plaatjes
Bespreek op rustige momenten: “Wat helpt jou als je boos wordt?”
Geef woorden aan gevoelens: “Je bent niet stout, je bent overstuur”
Zo leert je kind zichzelf beter begrijpen — en jij leert eerder signalen herkennen.
Tot slot
Kinderen en pubers zijn in ontwikkeling. Hun brein, hun gevoel en hun taal om te uiten wat er speelt zijn vaak nog aan het groeien. Je hoeft niet elke uitbarsting te voorkomen, gevoelens mogen er namelijk ook gewoon zijn. Wel kun je leren er eerder bij te zijn. En elke keer dat jij één trede lager blijft op de ladder, help je je kind om af te dalen — naar rust, contact en herstel.
Meer lezen over emoties reguleren?
👉 Bekijk ook: Kende je dit simpele, maar effectieve trucje al?